Τα τελευταία χρόνια προωθείται η ΕΚΕ μέσω της θεσμοθέτησής της, έχοντας γίνει πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της δράσης των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων.
Την ίδια ώρα που η εκμετάλλευση των εργαζομένων ολοένα και μεγαλώνει, οι μεγαλοεπιχειρηματίες χρειάζονται τη διατήρηση της εργατικής δύναμης σε ένα ελάχιστο επίπεδο σωματικής και ψυχικής υγείας ακριβώς ώστε να μπορεί να τίθεται προς εκμετάλλευση στη διαδικασία της καπιταλιστικής παραγωγής. Η αλλαγή ΕΚΕ παίζει σημαντικό ρόλο σ' αυτό.
Την ώρα που η αντιλαϊκή πολιτική που ακολουθείται για λογαριασμό των κερδών του κεφαλαίου επιφέρει τραγικές συνέπειες στη ζωή των εργατικών - λαϊκών στρωμάτων, τα μονοπώλια υπολογίζουν την επίδραση αυτών των συνεπειών, και προσπαθούν να τη διαχειριστούν, ακριβώς γιατί παίζει ρόλο στην παραγωγικότητα των εργαζομένων, στην ίδια την καπιταλιστική ανάπτυξη.
Έτσι μονοπωλιακοί όμιλοι αναλαμβάνουν πολύμορφες δράσεις και πρωτοβουλίες για την παροχή ενός πολύ μικρού μέρους των υπηρεσιών και παροχών σε διάφορους τομείς, όπως π.χ. η Υγεία - Πρόνοια, που προηγουμένως παρέχονταν από το κράτος ή και τα ασφαλιστικά ταμεία που τώρα έχουν περικοπεί. Ταυτόχρονα μέσω αυτών των δράσεων - οι οποίες στηρίζονται από το αστικό κράτος και τα ΜΜΕ - επιχειρείται η προβολή ενός δήθεν κοινωνικού προφίλ των καπιταλιστικών επιχειρήσεων, προκειμένου να συγκαλύψουν το σκοπό τους, που είναι η ταξική συμφιλίωση των εργαζομένων με τους εκμεταλλευτές τους, ώστε να αναπαράγεται η εκμετάλλευση και καταπίεση με τις λιγότερες δυνατές λαϊκές Η ΕΚΕ δηλαδή, αποτελεί μια μορφή επιχειρηματικής λειτουργίας που ενισχύει την κερδοφορία και ανταγωνιστικότητα, βοηθάει στην αποδοχή της ταξικής εκμετάλλευσης και στην ενσωμάτωση του λαού στην αντιλαϊκή πολιτική.
Ομολογείται ακόμα και από τους ίδιους τους καπιταλιστές ότι αυτού του είδους οι δράσεις δεν γίνονται «αφιλοκερδώς», ούτε καθοδηγούνται από τα «φιλάνθρωπα και αλληλέγγυα» αισθήματά τους. Κάθε ευρώ που καταβάλλουν οι επιχειρηματίες σε κάποια δωρεά ή χορηγία, τους επιστρέφεται πολλαπλάσιο από το αστικό κράτος, μέσω των φοροαπαλλαγών που τους παρέχει.
Η ανάπτυξη δράσεων ΕΚΕ έχει ιδιαίτερη προβολή από τα ΜΜΕ και από όλα τα αστικά κόμματα. Δεν είναι, μάλιστα, λίγες οι φορές που τα αστικά κόμματα συνοδεύουν την προβολή τέτοιων δράσεων με διθυραμβικά λόγια και ευχαριστίες, ως αναγνώριση της προσφοράς των «φιλάνθρωπων» επιχειρηματιών που δήθεν «αντιλαμβάνονται την ευθύνη τους απέναντι στην κοινωνία και δείχνουν έμπρακτα την αλληλεγγύη τους», παρουσιάζουν τους καπιταλιστές ως ευεργέτες των εργαζομένων και του λαού.
Επιχειρούν και μέσω αυτού του τρόπου να δημιουργήσουν θετικό αντίκτυπο τόσο στους ίδιους τους εργαζόμενους αυτών των επιχειρήσεων, όσο και στα λαϊκά στρώματα γενικότερα, έτσι ώστε να αποδέχονται ως χρήσιμη και αναγκαία την ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής και τη λειτουργία των επιχειρήσεων με εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης για το κέρδος των επιχειρηματικών ομίλων.
Συσκοτίζουν την ταξική εκμετάλλευση, προσπαθούν να περάσουν την αντίληψη ότι μπορεί ο καπιταλιστής, να είναι «ανθρώπινος». Όλα αυτά στοχεύουν στο να αποκρύψουν, να καμουφλάρουν ότι κάθε καπιταλιστική επιχείρηση λειτουργεί με σκοπό το μέγιστο κέρδος, το οποίο είναι η υπεραξία που παράγεται από τους εργαζόμενους και την ιδιοποιείται ο καπιταλιστής.
Οι επιχειρήσεις, αναπτύσσουν και άλλες δράσεις για την ΕΚΕ. Αυτές σχετίζονται με παροχές σε είδος ή χρήμα στους εργαζόμενους τους, όπως εκπαιδευτικά προγράμματα, προγράμματα ιδιωτικής ασφάλισης υγείας ή για τα παιδιά των εργαζομένων, κατασκηνώσεις, επιδόματα για την πληρωμή διδάκτρων - τροφείων σε παιδικούς σταθμούς, επιδόματα για εκπαίδευση (ξένες γλώσσες, μεταπτυχιακά), άλλες παροχές όπως ταξίδια, γυμναστήρια, δωροεπιταγές για σούπερ μάρκετ, ρούχα, παπούτσια, εκδηλώσεις ψυχαγωγικού και πολιτιστικού περιεχομένου (σινεμά, θέατρο, επισκέψεις σε μουσεία).
Μέσω αυτών των παροχών, επιτυγχάνονται πολλαπλές στοχεύσεις:
Καλλιεργείται στους εργαζόμενους συνείδηση «ταξικής συνεργασίας», συστράτευση με τους στόχους και τα συμφέροντα της «δικής τους καλής επιχείρησης», του «δικού τους καλού εργοδότη», και γενικότερα ότι «χωρίς τους επιχειρηματίες δεν υπάρχει δουλειά, δεν υπάρχει εξέλιξη». Αντίληψη πολύ βολική τόσο για τον μεμονωμένο επιχειρηματία όσο και για το καπιταλιστικό σύστημα γενικότερα, αφού κάτι τέτοιο συμβάλλει στην υποταγή των εργαζομένων, στο συμβιβασμό, στο χτύπημα της ταξικής ενότητας, αφού οι διαφοροποιημένες παροχές ανάμεσα σε τμήματα εργαζομένων αποτελούν την υλική βάση που αναπαράγει τη διάσπαση τους.
Εξασφαλίζονται πεδία κερδοφορίας και για άλλους επιχειρηματικούς ομίλους. Για παράδειγμα, τα προγράμματα ιδιωτικής ασφάλισης υγείας που κάνουν μια σειρά από εταιρείες για τους εργαζόμενούς τους. Από τη μια παρέχουν ένα επίπεδο ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης στους εργαζομένους τους, προκειμένου να είναι ικανοί προς εργασία, παραγωγικοί για την εταιρεία, και από την άλλη εξασφαλίζουν «πελατεία», επομένως και αύξηση του τζίρου και της κερδοφορίας και σε άλλες επιχειρήσεις, όπως στις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες και μεγάλα ιδιωτικά νοσοκομεία. Επίσης, οι διάφορες παροχές με τη μορφή κουπονιών ή δωροεπιταγών για αγορές σε συγκεκριμένα σούπερ μάρκετ, καταστήματα εστίασης, εμπορικά πολυκαταστήματα. Απαξιώνουν την αναγκαιότητα της Κοινωνικής Ασφάλισης.
Η ΕΚΕ, λοιπόν, αποτελεί εργαλείο ιδεολογικής χειραγώγησης, που οι εργαζόμενοι και ο λαός πρέπει να απορρίψουν στη συνείδηση τους. Γιατί ακόμα κι αυτές οι παροχές δεν είναι «χάρισμα» του δήθεν «καλού εργοδότη». Αποτελούν ένα ελάχιστο μέρος από τον τεράστιο πλούτο που παράγουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι, ένα μικρό μέρος από την υπερκερδοφορία της επιχείρησης, η οποία έχει προέχει από την εκμετάλλευση των εργαζομένων και ταυτόχρονα αποδυναμώνουν τους αγώνες για κοινωνική ασφάλιση.
Την ώρα που τα μονοπώλια μασκαρεύονται με το προσωπείο της «κοινωνικής ευαισθησίας» και συλλέγουν τρόφιμα, βασικά είδη επιβίωσης κ.ά. για φτωχούς, άπορους, ανέργους, αποκρύπτεται ότι είναι ακριβώς η κυριαρχία και η δράση τους στην οικονομία που γεννά φτωχούς και πεινασμένους, που δημιουργεί και αναπαράγει τις συνθήκες για την επιδείνωση συνολικά των όρων ζωής του λαού.
Από τη δουλειά των εργαζομένων παράγεται τεράστιος πλούτος - ακόμα και μέσα στις συνθήκες της καβαλιστικής οικονομικής κρίσης - που όμως οι εργαζόμενοι εμποδίζονται να τον αξιοποιήσουν για την ικανοποίηση των σύγχρονων αναγκών τους, εξαιτίας της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής. Αυτόν τον πλούτο τον καρπώνονται οι καπιταλιστές, κι ένα μέρος αυτού, πέρα από τους μισθούς, το διαθέτουν με τη μορφή των προαναφερόμενων «παροχών» σε τμήματα των εργαζομένων, προκειμένου να εξυπηρετήσουν και με αυτόν τον τρόπο πάλι τα δικά τους συμφέροντα.
Γι’ αυτό, όσο και αν αναπτυχθούν οι δράσεις της ΕΚΕ, δεν πρόκειται να λύσουν τα οξυμένα λαϊκά προβλήματα, πολύ περισσότερο να ικανοποιήσουν τις σύγχρονες λαϊκές ανάγκες.
Μια επιχείρηση ή μια ομάδα επιχειρήσεων μπορεί να διαμορφώνει παροχές προς ορισμένους εργαζόμενους, με σκοπό την εξασφάλιση ικανού εργατικού δυναμικού, «εργασιακής ειρήνης», στράτευση στους στόχους της επιχείρησης, στήριξης γενικότερα της επιχειρηματικότητας, της αντίληψης ότι χωρίς τους επιχειρηματίες δεν μπορεί να υπάρξει εξέλιξη της οικονομίας και της κοινωνίας. Όμως το γεγονός αυτό δεν αλλάζει τη συνολική τάση επιδείνωσης που κυριαρχεί σήμερα στο σύνολο των όρων της ζωής της λαϊκής οικογένειας, με αφαίρεση κατακτήσεων και δικαιωμάτων, για να στηρίζεται ποικιλοτρόπως η δράση των επιχειρηματικών ομίλων.
Γι' αυτό οι εργαζόμενοι και τα λαϊκά στρώματα πρέπει να απορρίψουν στη συνείδησή τους τα περί «υγιούς επιχειρηματικότητας» και επιχειρηματιών που δήθεν «νοιάζονται για τα προβλήματα των εργαζομένων». Να διεκδικήσουν ανυποχώρητα και αγωνιστικά τον πλούτο που οι ίδιοι παράγουν, για να ικανοποιήσουν τις σύγχρονες ανάγκες τους.
Αντώνης Λαζαράκης.
Μέλος Συνδέσμου Αθήνας